PROTEİNLER

PROTEİNLER

Amino asit denen küçük birimlerin bir araya gelmesiyle oluşan proteinler, vücudun temel yapı taşlarıdır. Günlük  kalorinin %10-15’i proteinlerden sağlanmalıdır.

Vücudun büyüme ve gelişmesinde, dokuların tamirinde ve  birçok hücrenin görevini yerine getirmesinde proteinlerin önemli rolü vardır.

Proteinler et , süt, yumurta  gibi  hayvansal kaynaklı gıdalarda olabildiği gibi kuru bakliyatlar, ceviz ve badem de vardır. Et yiyemeyenler protein ihtiyacını süt ve yumurta yiyerek karşılayabilirler.

Proteinlerin enerji olarak değeri düşüktür. Proteini yüksek besinleri fazla tüketmek veya fazla protein almak kemik erimesine, kanda ürik asit yüksekliğine ve sonunda gut  adı verilen ve eklemlerde şişlik ve ağrı ile kendini gösteren bir hastalığa neden olur. Ayrıca yüksek proteinli diyette yeteri kadar posa alınmadığı için kabızlık ortaya çıkar.

Bir insanın günlük ağırlığının her kilogramı için 1 gramdan daha az  proteine ihtiyacı vardır.  Ortalama olarak erişkin kadınlar için günlük 50 gram, erişkin erkekler için günlük 65 gram proteine ihtiyaç vardır.

Sağlıklı beslenme için, hayvansal protein yerine bitkisel protein almaya çalışmak daha uygundur. Bezelye, fasulye, börülce gibi bakliyatlar, ceviz ve badem gibi kuruyemişler iyi bitkisel protein kaynağıdır. Bu bitkisel besinler protein yanında posa, vitamin, mineral ve doymamış yağlar da sağlar. 15 gram ceviz veya bademde 8 gram protein vardır. Proteinli besinlerin  diğer bir avantajı daha fazla tok tutmasıdır.

Süt ve Süt Ürünlerini Tüketirken Nelere Dikkat etmeli?

Süt ve süt ürünlerini yağsız olarak tüketme alışkanlığı edinilmelidir.

Hastalık yapıcı mikroplardan korunmak için iyi kaynatılmış, pastörize/sterilize edilmiş süt ve süt ürünleri kullanılmalıdır. Sokakta satılan sütlerden almamalıdır.

Pastörize veya sterilize edilmemiş sütler, kabardıktan sonra 5 dakika daha kaynatılıp hemen soğutulmalıdır.

Kaynatılmış ve pastörize sütler, buzdolabında cam kavanozda 12 gün, kutusu açılmış sterilize sütler en fazla 3 gün saklanabilir.

Sütlü tatlı yaparken, süt, un ve şeker birlikte pişirildiğinde sütün besin değeri (protein) azalır.

Ülkemizde peynir, genellikle kaynatılmamış veya pastörize edilmemiş sütten yapılmaktadır. Bu tür peynirler taze olarak tüketildiğinde brusella denen bir hastalığa neden olabilir.

Çiğ sütten yapılmış peynir tüketilmemelidir.

Yoğurt torbaya konup süzülür ve süzülen suyu atılırsa vitamin kaybı olur. Yoğurt suyu çorba ve hamur işlerinde kullanılarak değerlendirilmelidir.

Et, Yumurta ve Kuru Baklagil türü Gıdaları Tüketirken   Nelere Dikkat Edilmeli?

Kırmızı et haftada bir tüketilmeli, ancak tüm yağları atılmalıdır.
Kıyma 2 gün içinde pişirilerek tüketilmelidir.
Balık  1-2 gün içinde yenmelidir.
Dondurulmuş etler buzu çözdürüldükten sonra yeniden dondurulmamalıdır. Çözülme işlemi, buzdolabının alt raflarında bekletilerek yapılmalıdır.
Çözülmüş besinler bekletilmeden pişirilmelidir.
Kırık, çatlak ve kirli yumurtalar satın alınmamalıdır.
Yumurtalar buzdolabında saklanmalı, kullanmadan önce mutlaka yıkanmalıdır.
Çiğ yumurta tüketimi hastalık yapabileceği gibi bazı vitaminlerin kullanımını da engeller.
Yumurta en fazla 8-10 dakika haşlanmalıdır. Uzun süre haşlanmış yumurtanın sarısı etrafında oluşan yeşil renk, besin değerinin azaldığını gösterir.
Kuru baklagiller, pişirilmeden önce böcek ilacı kalıntılarından arındırmak için iyice yıkanmalıdır.
Kuru baklagillerin iyi pişmesini sağlamak için, 8-10 saat ön ıslatma işlemi uygulanmalıdır. Islatma suyu dökülebilir, ancak haşlama suyu dökülmemelidir.

Kırmızı Et ve Kebabı Fazla Yemek Neden zararlı?

Kırmızı et fazla yiyenlerde kalp hastalığı ve kalınbarsak (kolon) kanseri daha sık görülüyor. Bunun nedeni kırmızı ette bulunan  doymuş yağ nedeniyle kolesterolün artmasının   damar sertliği yapması ve  etin yüksek ateş ve kızgın kömürde kızartılması  sonucu içindeki proteinlerin kanser yapıcı hale gelmesidir.  Yine kırmızı etle yapılan sucuk, sosis ve salamın içinde bulunan nitrit  de kolon kanseri yapıyor.

Kırmızı etin  yenmesi tamamen zararlı değil. Haftada bir kez mutlaka yenmeli. Ancak yağları atıldıktan sonra haşlama veya fırında pişirilerek yenmelidir. Kolesterol korkusu nedeniyle hiç kırmızı et yemeyen kişilerde bu defa  demir eksikliğine bağlı kansızlık (anemi) ortaya çıkmaktadır.

Et yemeği yerken yanında pirinç pilavı  veya patates kızartması değil  bulgur pilavı, sebze ve salata yemek gerekir.

Kebap yaparken de  etin yağlarını tamamen  temizlemek ,  pişirirken de eti yakmamak gerekiyor.  Ateş veya alevle etin temas etmesı zararlı oluyor.  Pişirirken  yanmış veya kapkara kalmış et veya döner yemeyiniz. Kebap veya dönerin üzerine tereyağı ilave etmenin de   sağlığımız açısından zararlı olduğunu unutmayın.